مساحت جمهوری خلق چین حدود ۹٫۶ میلیون کیلومتر مربع است و پس از روسیه
دومین کشور بزرگ جهان از نظر وسعت خاکی (بدون احتساب آبهای داخلی) است. از
نظر مساحت کل کشور هم سومین یا چهارمین کشور وسیع دنیا (پس از روسیه و
کانادا و باتوجه به تعریف دقیق مساحت کلی ایالات متحده آمریکا) به شمار
میآید.
چین با داشتن ۲۲.۱۱۷ کیلومتر مربع مرز زمینی طولانیترین خط مرزی را در میان
تمام کشورهای جهان دارد. این کشور از شرق و جنوب با دریای چین شرقی، خلیج
کره، دریای زرد، و دیگر آبهای آزاد احاطه شدهاست و با ۱۴ کشور هممرز است.
چین در عرض جغرافیایی ۱۸ تا ۵۴ درجه شمالی و طول ۷۳ تا ۱۳۵ درجه شرقی قرار
دارد و چشماندازهای طبیعی آن بسیار متنوع است. در شرق چین در کرانههای
رود زرد و دریای چین شرقی دشتهای آبرفتی پهناور و حاضلخیزی با تراکم
جمعیتی بسیار بالا قرار گرفتهاند. در بخشهای شمالی در مرز فلات مغولستان
داخلی علفزارهای وسیع مشاهده میشود و صحراهای خشک و سرد تکلهمکان و گبی
در فلات مرتفع مغولستان جای گرفتهاند. تپهها و رشتهکوههای کمارتفاع
بیشتر نواحی جنوب چین را دربرگرفتهاند و شرق میانی چین میزبان دلتای دو
رودخانه اصلی این کشور یعنیرود زرد و یانگتسه است. بخش غربی این سرزمین
پوشیده از کوههای بسیار مرتفع از جمله هیمالیاست. مرتفعترین نقطه دنیا
یعنی قله اورست به ارتفاع ۸۸۴۸ متر مرز چین و نپال است و پستترین نقطه چین
که سومین نقطه پست جهان است در بستر دریاچهٔ خشک آدینگ در فرونشست
تورپان۱۵۴ متر پایینتر از سطح دریاهای آزاد است.
فصلهای خشک و فصلهای مرطوب همراه با باران موسمی شرایط آبوهوایی غالب در
بیشتر نقاط چین است که اختلاف دمای قابل توجه بین تابستان و زمستان را در
پی دارد. در زمستان بادهای شمالی سرد و خشک میوزد و بادهای جنوبی از سواحل
دریا در نقاط جنوبیتر گرم و مرطوب است. طوفانهای موسمی (در حدود ۵ مورد
در سال) در امتداد سواحل جنوبی و شرقی، سیلهای مخرب، سونامی، زلزله، رانش
زمین و خشکسالی از بلایای طبیعی منطقه چین هستند.
گسترش بیابانها به ویژه بیابان گبی یک معضل زیستمحیطی مهم در چین است.
هرچند درختکاری در مرزهای بیابان از دهه ۱۹۷۰ به بعد تعداد طوفانهای شن را
کاهش داده اما خشکسالی مستمر و شیوه نامناسب کشاورزی موجب طوفانهای شنی
شده که بهار هر سال شمال چین را در مینوردد و حتی به کره و ژاپن هم
میرسد. دیدهبان محیط زیست چین در سال ۲۰۰۷ اعلام کرده که هر سال چهار
هزار کیلومتر مربع به بیابانهای این کشور افزوده میشود. آب شدن یخچالهای
هیمالیا هم نگرانی دیگری است که میتواند بحران کمبود آب را برای صدها
میلیون نفر به همراه بیاورد.
جمعیتشناسی
جمعیت چین در سرشماری سال ۲۰۱۰ حدود یک میلیارد و ۳۷۰ میلیون نفر بودهاست.
رشد اقتصادی سریع چین موجب شده تا صدها میلیون نفر از فقر نجات پیدا کنند.
اکنون ده درصد چینیها با درآمدی کمتر از یک دلار در روز زندگی میکنند
درحالیکه این رقم در سال ۱۹۷۸ به ۶۴ درصد میرسید. نرخ بیکاری شهری نیز در
سال ۲۰۱۳ به چهار درصد رسیدهاست.
چین برای کنترل رشد بالا و سریع جمعیت کشور از سال ۱۹۷۹ برنامهٔ کنترل
جمعیت سختگیرانهای را با نام سیاست تکفرزندی را آغاز کرد. این سیاست به
هر خانواده تنها اجازه داشتن یک فرزند را میداد. البته استثناهای زیادی هم
برای آن در نظر گرفته شدهاست. اقلیتهای قومی (همه اقوام بجز قوم هان) از
آن مستثنی شده و اجازه داشتن فرزند دوم و حتی سوم را دارند. در بسیاری از
روستاها هم برای افرادی که فرزند اولشان دختر یا معلول باشد اجازه داشتن
فرزند دوم داده شدهاست. در سال ۲۰۱۳ این سیاست تا حد زیادی تلطیف شده و به
خانوادههایی که یکی از والدین خودش تکفرزند بودهاست اجازه داشتن فرزند
دوم را میدهد. با این حال مقاومتهایی در مقابل این سیاست به ویژه در
روستاها صورت گرفته که برای نیروی کار کشاورزی به فرزند نیاز داشته و به
طور سنتی به داشتن فرزند پسر علاقه دارند.
رویه تکفرزندی در کاهش رشد جمعیت چین مؤثر بود و نرخ رشد کشور را در سال
۲۰۱۳ به ۰٫۴۶٪ رساند اما تبعات ناخواستهای هم داشت. ترجیح سنتی برای داشتن
فرزند پسر موجب شد تا توازن جنسیتی کشور برهم بخورد. بر اساس سرشماری سال
۲۰۱۰ نسبت جنسی در هنگام تولد ۱۱۸ پسر به ازای ۱۰۰ دختر است که بسیار
بالاتر از میزان طبیعی ۱۰۵ به ۱۰۰ محسوب میشود.
شهرهای اصلی جمهوری خلق چین
شانگهای
هنگ کنگ
گوانگژو
شنژن
جغرافیای کشور چین
نقشه تراکم جمعیتی چین در سال ۲۰۰۹ نشان میدهد که بیشتر جمعیت در بخش شرقی کشور متمرکز است.
هانها قوم غالب این کشور هستند که بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۰ حدود ۹۱٫۵ درصد جمعیت چین را تشکیل میدهد. هانها در تمام استانهای چین به جز ایالتهای غربی تبت و سینکیانگ اکثریت دارند. ژوانگ با ۱٫۳ درصد، منچو با ۰٫۸۶٪، اویغور با ۰٫۸۶٪ که بیشتر در سینکیانگ زندگی میکنند، هوییها که هانهای مسلمان هستند با ۰٫۷۹٪، میاو با ۰٫۷۲٪، یی با ۶۵٪، توجیا با ۰٫۶۲٪، مغول با ۰٫۴۷٪ و تبتی با ۰٫۴۴٪ پرجمعیتترین اقلیتهای قومی پرجمعیتترین کشور دنیا هستند.